شرفنامه بدلیسی همتایی قبل و بعد از خود ندارد - وبلاگ عصر نو

به گزارش وبلاگ عصر نو، به گزارش خبرنگار خبرنگاران در آذربایجان غربی، به همت کتابخانه مستوره کردستانی بوکان، جلسه مجازی نقد و بررسی کتاب شرفنامه بدلیسی با حضور اسماعیل شمس، دکترای تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در بستر فضای مجازی برگزار شد.

شمس در ابتدا به اهمیت و جایگاه کتاب شرفنامه پرداخت و گفت: شرفنامه در سده 16 میلادی مصادف با سده 10 قمری به زبان فارسی به نگارش در آمده است و در آن زمان در عثمانی هم بسیاری از منابع تاریخی به زبان فارسی نوشته می شد و دو تن از همشهریان شرف الدین یعنی ادریس بدلیسی و شامی بدلیسی کتاب های هشت بهشت و سلیم نامه را به زبان فارسی نوشته بودند.

وی ادامه داد: این کتاب اولین اثری است که درباره تاریخ کردها به زبان فارسی و از طریق یک شخصیت کُرد به نگارش در آمده است. شرفنامه شرح احوال مردمان کُرد را بیان می دارد و از این منظر در تاریخ ایران، تاریخ عثمانی و تاریخ جهان اسلامی اثری مهم و تاثیرگذار به شمار می آید؛ شرفخان هدف از نگارش این کتاب را ماندگارکردن تاریخ کُرد دانسته است.

شمس با اشاره به زندگانی شرف الدین بدلیسی، اضافه کرد: شرف الدین در زمانه متقاوتی می زیسته است؛ پدر او از عثمانی به ایران مهاجرت کرد و سی سال قبل از تولد او در اراک امروزی، جنگ چالدران بین ایران و عثمانی روی داد، در آن زمان دولت های صفوی و عثمانی هر کدام مذهب رسمی خود را داشتند و مرزهای جغرافیایی بین این دو دولت ایجاد شده بود و شاه طهماسب و سلطان سلیمان نیز پیمان صلح آماسیه را امضا کردند. شرفخان 35 سال در ایران زندگی کرد و عنوان امیرالاکراد را از شاه صفوی دریافت کرد، با ایجاد اختلاف بین خاندان صفوی او به عثمانی بازگشت و حکومت بدلیس را به دست آورد.

این استاد دانشگاه گفت: در مقدمه کتاب، شرفخان به روایت های مختلفی درباره کردها اشاره می کند و هیچ قضاوتی درباره آنها انجام نمی دهد و همین بی طرفی و ذکر تمامی وقایع به ویژه آنهایی که خود شاهدشان بوده، نقطه قوت کتاب شرفنامه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: شرفنامه شامل یک مقدمه، چهار صحیفه و یک خاتمه است. در مقدمه به نسب طوایف کُرد می پردازد، صحیفه اول را امیران کردی که مقام سلطنت داشتند، سکه ضرب می کردند و خطبه به نامشان خوانده می شود، از جمله حاکمان دیاربکر، جزیره، دینور و شهر زور و ...- تشکیل می دهد؛ صحیفه دوم به اُمرای کردی که تحت حکومت مرکزی بودند و گاهی سکه ضرب می کردند مثل اردلان و بابان اختصاص دارد؛ صحیفه سوم به سایر امرا و حاکمان کردستان در سه فرقه می پردازد و صحیفه چهارم هم به حاکمان بدلیس به صورت مفصل پرداخته است، خاتمه این کتاب هم مختص تاریخ سلاطین عثمانی و شاهان صفوی است.

این منتقد، کتاب شرفنامه را نمونه یک تاریخ نگاری متفاوت و یک آنتروپولوژی تاریخی دانست و شرح داد: شرفنامه هیچ همتایی نه قبل از خود و نه بعد از آن ندارد و مشاهدات شرف الدین بدلیسی بسیار قوی است و ما ضعف هایی در استنادات او به کتاب های قبلی می بینیم و از دیگر نقطه ضعف های این کتاب عدم اشاره شرفخان به تاریخ سلسله های کردی مانند روادیان و شدادیان است که هنوز علل آن برای ما مشخص نشده است.

شمس در پایان به ترجمه های این کتاب به زبان کردی سورانی اشاره کرد و اضافه کرد: ترجمه ماموستا هه ژار نثری ادیبانه دارد؛ اما ترجمه صلاح آشتی فنی تر بوده و به متن اصلی کتاب نزدیک تر است.