سوم ماه مه، روز جهانی آزادی مطبوعات - وبلاگ عصر نو

به گزارش وبلاگ عصر نو، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 20 دسامبر1993 میلادی در چهل وهشتمین اجلاس خود طی مصوبه ای روز سوم ماه مه هر سال را به عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات بیان کرد. این مصوبه از قطعنامه همایش عمومی یونسکو در سال1991 میلادی تحت عنوان ارتقای آزادی مطبوعات در جهان که جراید آزاد، فراگیر و مستقل را به عنوان یکی از اجزای ضروری جامعه دموکراتیک تلقی نموده، نشأت گرفت.

این روز به یاد سالروز انتشار اعلامیه ویندهوک (Windhoek Declaration) درباره ارتقای شرایط نشریه های مستقل و فراگیر آفریقایی انتخاب شد.

حسن خسروی، محقق در مقاله ای ضرورت آزادی بیان را چنین توضیح داده است:

حق بر آزادی مطبوعات به معنای عام، داشتن حق در زمینه جست وجو، جمع آوری، کسب آزادانه اخبار و اطلاعات و عقاید عمومی، انتقال و مخابره آزادانه آنها، انتشار آزادانه روزنامه ها، دریافت و مطالعه آزادانه مطبوعات و بعلاوه دریافت آزادانه برنامه های یادشده را دربرمی گیرد.

به این ترتیب، حق بر انتشار مجله های گوناگون از سوی افراد، موسسات و انعکاس آزاد افکار و عقاید عمومی در مطبوعات از شرایط اساسی حق بر آزادی مطبوعات در معنای عام به شمار می آید. امروزه در نظام بین المللی حقوق بشر صرف توجه به انواع آزادی ها، دیگر جوابگوی احتیاج های اجتماعی افراد بشری نیست و ایجاد شرایط و امکانات لازم برای بهره مندی از آزادی ها به عنوان حقوق مسلم بشری نیز ضرورت پیدا نموده است. حق بر آزادی مطبوعات نیز از این قاعده مستثنی نیست و به همین سبب است که در اعلامیه ها، پیمان نامه های حقوقی بین المللی و حتی قوانین اساسی کشور ها از حق ارتباط (Right Communication) یا حق استفاده از مطبوعات (Press of Use to Right) و الزام دولت ها به تامین این گونه حقوق سخن گفته شده است؛ بنابراین اگر دولت ها نتوانند همه شرایط لازم را برای برخورداری افراد از حق بر آزادی مطبوعات و مشارکت آنان در ایجاد آثار فرهنگی همانند روزنامه ها را فراهم سازند، باید حداقل از هرگونه محدودیت هایی که ممکن است در راه تامین چنین حقی ایجاد گردد، خودداری نمایند.

آزادی مطبوعات جزء آن دسته از حق های بشری است که متلازم با آزادی بیان، حق دسترسی به اطلاعات یا آزادی اطلاعات، آزادی فکر و عقیده است؛ به طوری که آزادی مطبوعات پیش شرط آزادی های مذکور است. به عبارتی تا زمانی که مطلبی به هر وسیله نشر نگردد، آزادی مطبوعات ایجاد نمی گردد و به طریق اولی فعالیت های معنوی همانند آزادی فکر و عقیده صورت نخواهد گرفت و ابنای بشری در اسارت جهالت باقی خواهند ماند، با آن که در اعلامیه جهانی حقوق بشر صراحتا از این آزادی نام برده نشده، اما آزادی بیان را می توان از لحن ماده91 اعلامیه و نیز ماده98 میثاق حقوق مدنی و سیاسی استنباط کرد که در واقع امر مربوط به آزادی بیان و آزادی عقیده است.