دلیل وجود خون در ادرار چیست؟ - وبلاگ عصر نو

به گزارش وبلاگ عصر نو، اگر خون موجود در ادرار قابل مشاهده باشد، به این شرایط، هماچوری آشکار (gross hematuria) می گویند. ولی به شرایطی که در آن، خون موجود در ادرار فقط در زیر میکروسکوپ قابل رؤیت باشد، هماچوری میکروسکوپی گفته می گردد. در هر دو شرایط یافتن دلیل خونریزی حائز اهمیت است.

وبلاگ عصر نو | مشاهده خون در ادرار می تواند هشداردهنده باشد. اگرچه در اغلب موارد علت این امر بی خطر است، ولی وجود خون در ادرار (هماچوری) می تواند حاکی از یک اختلال جدی باشد.

اگر خون موجود در ادرار قابل مشاهده باشد، به این شرایط، هماچوری آشکار (gross hematuria) می گویند. ولی به شرایطی که در آن، خون موجود در ادرار فقط در زیر میکروسکوپ قابل رؤیت باشد، هماچوری میکروسکوپی گفته می گردد. در هر دو شرایط یافتن علت خونریزی حائز اهمیت است.

درمان هماچوری به علت ایجاد آن بستگی دارد.

در هماچوری آشکار به علت حضور گویچه های سرخ، رنگ ادرار به صورتی، قرمز یا قهوه ای (کولا) تغییر می نماید. حضور اندک گویچه های سرخ هم برای قرمز شدن رنگ ادرار کفایت می نماید. اگرچه خود خونریزی معمولاً دردناک نیست، ولی عبور لخته های خونی به وسیله ادرار می تواند دردناک باشد.

ادرار خونی معمولاً بدون نشانه ها و علایم دیگر اتفاق میفتد.

هر گاه متوجه وجود خون در ادرار خود شدید، به تماشا پزشک بروید. مصرف بعضی دارو ها مثل laxative Ex-lax و بعلاوه بعضی مواد غذایی مانند چغندر، روبارب و خانواده بری (berries) می تواند سبب قرمز شدن رنگ ادرار گردد. اگر تغییر رنگ ادرار ناشی از مصرف داروها، مواد غذایی و ورزش کردن باشد، ممکن است پس از چند روز رفع گردد.

ظاهر ادرار خونی با حالت عادی فرق دارد، ولی شما شاید نتوانید به خوبی تفاوت های آن دو را بیان کنید. برترین کار آن است که هر گاه ادراری قرمز رنگ مشاهده کردید، خود را به پزشک نشان دهید.

دلایل وجود خون در ادرار

در هماتوری، کلیه ها یا سایر اندام های تشکیل دهنده ٔ دستگاه دفع ادرار، اجازه می دهند تا سلول های خونی وارد ادرار گردد. مسائل مختلفی باعث این نشتی می گردد از جمله:

1. عفونت مجاری ادراری

این مشکل زمانی ایجاد می گردد که باکتری ها وارد مجرای ادرار می شوند و در مثانه، تکثیر می شوند. علائم عفونت ادراری عبارت است از تکرر ادرار، درد و سوزش ادرار، ادرار با بوی تند و شدید.

برای بعضی از افراد به خصوص در افراد مسن تر، تنها علامت این بیماری ممکن است وجود خون در ادرار باشد که فقط به وسیله میکروسکوپ دیده می گردد.

2. عفونت کلیه (پیلونفریت)

این بیماری در شرایطی ایجاد می گردد که باکتری از جریان خون وارد کلیه می گردد یا به وسیله میزنای به کلیه راه پیدا می نماید. علائم این بیماری بسیار شبیه به عفونت مثانه است و عفونت کلیه علائم دیگری مثل تب و درد در ناحیه کمر را ایجاد می نماید.

3. سنگ کلیه یا سنگ مثانه

گاهی تمرکز ادرار حاوی مواد معدنی در کلیه و مثانه موجب تشکیل کریستال هایی می گردد که به دیواره ٔ مثانه و کلیه می چسبند. با گذر زمان، این کریستال ها متمرکزتر و سخت تر می شوند.

این سنگ ها معمولا بی درد هستند و متوجه وجود آن ها نمی شوید. ولی در صورت سد کردن مجاری دستگاه دفع ادرار یا هنگام خروج از مجاری ادراری، درد شدیدی ایجاد می نمایند.

بنابراین، علائم این بیماری را با هیچ مشکل دیگری نمی توان اشتباه گرفت. سنگ کلیه و مثانه، درد بسیار شدیدی دارد. این مشکل ممکن است باعث ایجاد هماتوری میکروسکوپی یا غیرمیکروسکوپی گردد.

4. بزرگ شدن پروستات

غده ٔ پروستات، درست زیر مثانه واقع شده است و بخش بالایی مجاری ادراری را احاطه می نماید. این غده معمولا در میان سالی، بزرگ تر می گردد. در نهایت، بزرگ شدن این اندام ممکن است به مجاری ادراری فشار وارد کند یا حتی مجرای ادرار را سد کند.

علائم و نشانه های بزرگ شدن پروستات عبارت اند از:

دشواری در ادرار کردن، تکرر ادرار، خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار. عفونت پروستات نیز ممکن است علائم مشابهی ایجاد کند.

5. بیماری های کلیوی

خون ریزی میکوسکوپی در ادرار، یکی از علائم رایج گلومرولونفریت یا التهاب سیستم تصفیه ٔ کلیه است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از بیماری های سیستمیک مثلا دیابت باشد یا اینکه به تنهایی ایجاد گردد. عفونت های استرپی یا ویروسی، بیماری های عروق خونی یا واسکولیت و مسائل سیستم ایمنی بدن مثلا نفروپاتی ایمونوگلوبین آ، می توانند سبب ایجاد گلومرولونفریت شوند.

6. سرطان

خون ریزی مشهود در ادرار، ممکن است یکی از علائم سرطان پیشرفته ٔ کلیه، سرطان مثانه یا سرطان پروستات باشد. متأسفانه، ممکن است در مراحل اولیهٔ این بیماری، هیچ علائمی نداشته باشید؛ یعنی در مراحلی باشید که این نوع سرطان درمان می گردد.

7. اختلالات مادرزادی

کم خونی داسی شکل، نقص ارثی هموگلوبین در گلبول های قرمز خون است. این بیماری ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار گردد؛ چه نوع میکروسکوپی، چه نوع قابل مشاهده.

سندروم آلپورت یکی دیگر از بیماری های ژنتیکی است که ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار گردد.

8. جراحات کلیه

هر نوع ضربه یا آسیب های دیگری که بر اثر سوانح مختلف یا در ورزش های تماسی ایجاد می گردد، ممکن باعث ایجاد خون در ادرار گردد.

9. داروها

داروهای ضدسرطان، سیکلوفسفامید و پنی سیلین، از جمله داروهایی هستد که ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شوند. خون ریزی قابل مشاهده در ادرار، زمانی اتفاق می افتد که داروهای ضدانعقاد مثلا آسپرین یا داروهای رقیق نماینده خون هپارین مصرف کنید.

10. ورزش های سنگین

خون در ادرار بر اثر ورزش های سنگین به ندرت اتفاق می افتد و علت آن تعیین نیست. ممکن است بر اثر ضربه به مثانه، کمبود آب بدن یا شکستن گلبول های قرمز خون بر اثر انجام ورزش های هوازی باشد.

دوندگان، معمولا بیشتر از سایر ورزشکاران دچار این مشکل می شوند. البته هرکسی ممکن است بعد از فعالیت شدید ورزشی، خون در ادرار مشاهده کند.

البته اگر بعد از انجام ورزش سنگین دچار خون ریزی در ادرار شدید، آن را نادیده نگیرید و به تمرینات ورزشی ربط ندهید. حتما به پزشک مراجعه کنید.

غالب اوقات، علت اصلی هماتوری، تشخیص داده نمی گردد.

عوامل خطرساز که احتمال وجود خون در ادرار را بیشتر می نماید

تقریبا هر کسی حتی بچه ها و نوجوانان ممکن است خون در ادرار را تجربه نمایند. عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند عبارت اند از:

سن: بسیاری از مردانی که بیش از 50 سال سن دارند، گاهی هماتوری را به خاطر بزرگ شدن پروستات تجربه می نمایند.

سابقهٔ عفونت: عفونت کلیه در پی عفونت های باکتریایی و ویروسی یکی از مهم ترین دلایل خون در ادرار در بچه ها است.

سابقهٔ خانوادگی: اگر در خانواده ٔ شما سابقه ٔ بیماری های کلیوی یا سنگ کلیه وجود دارد، احتمال اینکه خون در ادرار را تجربه کنید، بیشتر است.

مصرف بعضی داروها: آسپرین، مسکن های درد های عفونی غیراستروئیدی و آنتی بیوتیک هایی مثل پنی سیلین احتمال ابتلا به خون ادراری را افزایش می دهند.

ورزش سنگین: دونده هایی که در مسافت های طولانی می دوند، بیش از همه در معرض ابتلا به خون ادراری ناشی از تمرین های سنگین قرار دارند. در واقع، این مشکل را گاهی اوقات، هماتوری دوندگان می نامند. ولی هر کسی که ورزش سنگین انجام می دهد، ممکن است علائم این بیماری را مشاهده کند.

تشخیص خون در ادرار

برای پیدا کردن علت اصلی خون در ادرار، تست ها و آزمایشات زیر معمولا مورد احتیاج است:

تست فیزیکی

تست فیزیکی شامل بحث و آنالیز در خصوص سوابق بیماری شماست.

آزمایش ادرار

حتی اگر وجود ادرار در خون در جریان آزمایش های ادرار کشف شده باشد، باز هم برای کشف علت این مشکل باید آزمایش ادرار بدهید. این آزمایش تعیین می نماید که آیا عفونتی در مجاری ادراری وجود دارد یا خیر. بعلاوه وجود مواد معدنی که از عوامل ایجاد سنگ کلیه است، در ادرار آنالیز می گردد.

عکس برداری

معمولا برای کشف علت هماتوری از عکس برداری استفاده می گردد. پزشک ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی را توصیه کند. برای تشخیص ممکن است از سونوگرافی هم استفاده گردد.

سیستوسکوپی

سیستوسکوپی روشی است که برای معاینهٔ داخلی مجرا، مثانه و سوراخ های حالب به کار می رود. در این روش، یک لوله باریک یا یک دوربین کوچک وارد مثانه می گردد تا مثانه و مجاری ادراری را برای پیدا کردن نشانه هایی از بیماری های مختلف آنالیز کند.

گاهی اوقات علت اصلی خون ادراری کشف نمی گردد. در این موارد، پزشک ممکن است انجام آزمایش های تکمیل نماینده را توصیه کند؛ به خصوص اگر در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار داشته باشید یا اینکه سیگار بکشید، سابقه ٔ پرتو درمانی داشته باشید یا با مواد شیمیایی در تماس باشید.

درمان خون در ادرار

با توجه به عامل ایجاد خون در ادرار، درمان این بیماری فرق دارد. برای از بین بردن عفونت های مجاری ادراری، آنتی بیوتیک تجویز می گردد. اگر پروستات باعث ایجاد خون ادراری شده باشد، درمان های مرتبط با پروستات پیگری می گردد. اگر علت اصلی مشکل شما سنگ کلیه و مثانه باشد، موج شوک درمانی برای شکستن سنگ ها تجویز می گردد. در سایر موارد، به درمان خاصی احتیاج نیست.

بعد از درمان، حتما به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که دیگر هیچ خونی در ادرار وجود ندارد.

آمادگی برای ویزیت پزشک

در ابتدا ممکن است به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه کنید و بعد به پزشک متخصص ارجاع داده شوید. با در نظر گرفتن این نکات می توانید خودتان را برای ویزیت پزشک آماده کنید:

با تماشا خون در ادرار چه اقداماتی باید انجام دهید؟

لیستی از این موارد تهیه کنید:

علائم: هر علائمی که دارید لیست کنید؛ حتی علائمی که ممکن است به مشکل فعلی شما ربطی نداشته باشد. بعلاوه زمان آغاز هر کدام را بنویسید.

اطلاعات کلیدی دارویی: اگر به خاطر بیماری های قبلی، داروی خاصی مصرف می کنید یا اینکه در خانواده سابقهٔ بیماری های کلیه یا مثانه دارید، اطلاعات لازم را یادداشت کنید.

دوز مصرفی هر دارو، ویتامین یا مکملی که مصرف می کنید را یادداشت کنید.

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید

می توانید سوالات زیر را از پزشک بپرسید:

• دلایل احتمالی این بیماری چیست؟
• چه آزمایش هایی باید انجام دهم؟
• آیا بیماری من موقتی است؟
• چه درمان هایی دارد؟
• من بیماری های دیگری هم دارم. چطور می توانم هر دو بیماری را با هم مدیریت کنم؟
• آیا بروشور یا کتابی وجود دارد که به وسیله آن بتوانم در خصوص این بیماری اطلاعاتی کسب کنم؟ شما چه وب سایتی را توصیه می کنید؟

از اینکه سؤالات دیگر خود را بپرسید خجالت نکشید.

پزشک شما نیز احتمالا این سؤالات را می پرسد:

• آیا موقع ادرار کردن درد دارید؟
• همواره در ادرار خود خون می بینید یا گاهی اوقات؟
• چه زمانی خون در ادرار را مشاهده می کنید؟ در ابتدا، در پایان یا در طول مدت ادرار کردن؟
• هنگام ادرار کردن آیا خروج لخته خون را تجربه نموده اید؟ ظاهر لخته های خون به چه شکلی است؟
• آیا سیگار می کشید؟
• در شغل خود در معرض مواد شیمیایی مختلف قرار دارید؟ چه موادی؟
• آیا قبلا پرتودرمانی داشته اید؟

منبع: چطور