توسعه روابط نظامی پاکستان و ترکیه؛ موانع و چالش ها - وبلاگ عصر نو

به گزارش وبلاگ عصر نو، برگزاری رزمایش نظامی مشترک، قرارداد فروش تسلیحات به اسلام آباد و یادداشت تفاهم ارتقای همکاری نظامی، بخشی از ابعاد تازه توسعه روابط ترکیه و پاکستان است.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ عصر نو، فرمانده نیروی زمینی ارتش ترکیه در سفر به اسلام آباد، با همتای پاکستانی خود ژنرال قمر جاوید باجوا، یک توافق نامه افزایش سطح همکاری نظامی امضا نموده است. رسانه های آنکارا، به ابعاد دقیق این توافق نامه اشاره ای ننموده اند اما ظاهراً تنها بخش این توافق که قابلیت رسانه ای شدن دارد، برگزاری دوره های مشترک آموزش نظامی و هماهنگی برای رزمایش های نظامی است.

عارف علوی رئیس جمهور پاکستان، در ملاقات با ژنرال امید دوندار فرمانده نیروی زمینی ارتش ترکیه، به او نشان افتخار دولت پاکستان را اعطا کرد. به گفته رئیس جمهور پاکستان ،این نشان به پاس قدردانی از خدمات شایسته ژنرال دوندار در تقویت روابط پاکستان و ترکیه اعطا شده است.

دولت اردوغان در چند سال گذشته، بهای ویژه ای به توسعه روابط با پاکستان داده است. برگزاری رزمایش نظامی مشترک، قرارداد فروش تسلیحات به اسلام آباد و یادداشت تفاهم ارتقای همکاری نظامی، بخشی از ابعاد تازه توسعه روابط ترکیه و پاکستان است.

رزمایش مشترک ترکیه و پاکستان

کوشش های تیم اردوغان موجب آن شد که در جریان جنگ اخیر قره باغ، عمران خان نخست وزیر پاکستان، از جمهوری آذربایجان حمایت کند و با جانبداری از باکو، همکاری های مثلث آنکارا - باکو - اسلام آباد، افزایش پیدا کند. اخیراً هم ذاکر حسن اف وزیر دفاع جمهوری آذربایجان بیان کرد که نیروهای ویژه آذربایجان، ترکیه و پاکستان در ماه سپتامبر به میزبانی باکو، رزمایش نظامی مشترکی برگزار می نمایند.

البته پاکستان قبلاً هم به درخواست ترکیه در سواحل قبرس، در رزمایش دریایی مشترک حضور پیدا نموده و اسلام آباد یکی از حامیان دفاکتوی جمهوری ترک قبرس شمالی است و شهروندان قبرس ترک با گذرنامه خود، فقط می توانند به ترکیه و پاکستان سفر نمایند.

فروش بالگرد ترکیه به پاکستان و چراغ قرمز آمریکا

ترکیه در سال 2018 میلادی، قراردادی با پاکستان امضا کرد که بر اساس آن، 30 فروند بالگرد نظامی (ATAK) به پاکستان فروخته می شد. اما ترمز دستی آمریکا مانع از انجام این معامله شد. چرا که پنتاگون بیان کرد، موتور بالگرد ترکیه، تحت لیسانس آمریکا فراوری شده و اجازه صادرات ندارد. صنایع دفاعی ترکیه هم بیان کرد که از دو سال پیش، بر روی پروژه فراوری بومی موتور بالگرد کار نموده و به زودی این مشکل برطرف خواهد شد.

تحلیل گران دفاعی آمریکایی معتقدند که این تصمیم پنتاگون، ارتباطی با مساله لیسانس موتور ندارد و یکی از اقدامات تهاجمی واشنگتن علیه آنکارا به خاطر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه است.

بُعد دیگر این ماجرا، رویکرد آمریکا به پاکستان است. آمریکایی ها برای صادرات بالگردهای ترکیه به فیلیپین، بهانه خاصی نگرفتند اما در خصوص پاکستان، پای قانون تحریم (CAATSA) و بحث لیسانس موتور را به میان کشیدند.

از زمانی که پشتیبانی نظامی آمریکا از پاکستان قطع شده، ترکیه کوشش نموده تسلیحات بیشتری به اسلام آباد بفروشد و فروش 4 ناوچه، 30 بالگرد، ده ها نفربر و ادوات نظامی، فروش تجهیزات شنود و ادوات امنیتی مورد احتیاج هنگ های مرزبانی و مین روبی، از دیگر اقلام صادراتی دفاعی - امنیتی ترکیه به پاکستان بوده است. البته واردات اقلام دفاعی و تسلیحاتی از چین، روسیه و ایتالیا به پاکستان، بیش از مقادیر خریداری شده از ترکیه است.

پاکستان در فهرست کشورهای واردنماینده تسلیحات و ملزومات دفاعی و نظامی، بر پله یازدهم دنیا ایستاده و بر اساس گزارش های موسسه (SIPRI) سوئد، طی سالیان 2014 تا 2019 میلادی، به طور میانگین 76 درصد از واردات نظامی پاکستان، از مبدا چین اجرا شده است. در نتیجه ترکیه، باید از سد رقیبی بگذرد که به طور بی سر و صدا و بدون هیاهو، یکی از عظیمان صادرات صنایع دفاعی است.

ترکیه، افغانستان و پاکستان

در چند سال اخیر، روابط آنکارا - اسلام آباد، همیشه رو به رشد بوده اما حالا به نظر می رسد که ترکیه، انگیزه بیشتری برای توسعه روابط، پیدا نموده است. چرا که تصمیم ترکیه، برای تداوم حضور نظامی در افغانستان، ارتباط مستقیمی با همراهی های دور و نزدیک پاکستان دارد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه در نشست اخیر سران ناتو در بروکسل و در ملاقات با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، اعلام نموده بود که برای تداوم حضور در افغانستان، به همراهی و مشارکت پاکستان و مجارستان هم احتیاج دارد. اما آگاهان سیاسی معتقدند که چنین چیزی ناممکن است.

حکمت چتین وزیر اسبق امور خارجه ترکیه که سال ها در قرارگاه مرکزی ناتو و در افغانستان حضور داشته و شناخت دقیقی از معادلات سیاسی و امنیتی این کشور دارد، در خصوص پیشنهاد اردوغان چنین دیدگاهی دارد:به شدت امیدوارم که این پیشنهاد، فقط یک خطای خبری و تفسیر اشتباه باشد. همین الان هم اغلب سران تندرو طالبان، در پاکستان حضور دارند. اساساً به نظر غیرممکن است که مسئله مشارکت در عملیات فرودگاه همراه با پاکستان، از طرف دولت غیرنظامی در افغانستان پذیرفته گردد. زیرا بیشتر مردم افغانستان تصور می نمایند که دولت آنها سالهاست با طالبان پاکستان مبارزه می نماید. حمایت سیاسی پاکستان برای صلح و ثبات در منطقه بسیار مهم است و باید باشد. با این حال، کوشش برای استقرار در فرودگاه با هم اشتباه است و بعید است که این پیشنهاد در افغانستان پذیرفته گردد.

سخنان وزیر اسبق ترکیه درست به نظر می رسد و بخش مهمی از سران سیاسی و فرماندهان نظامی افغانستان، نگاه مثبتی به پاکستان ندارند. اما همکاری های مداوم سرویس های اطلاعاتی میت ترکیه و سرویس پاکستان، ترکیه را کمک می دهد که در افغانستان، موقعیت بهتری داشته باشد و درعین حال، جهت مهار طالبان، با میانجی گری و راهنمایی پاکستان، آسان تر خواهد بود.

البته توجه به این نکته مهم است که با وجود همه کوشش های اردوغان - عمران خان و ملاقاتهای مداوم قریشی - چاووش اوغلو، رابطه ترکیه - پاکستان، هنوز هم رابطه ای نیست که در تمام حوزه ها، توسعه پیدا نموده باشد.

به اسم مثال، حجم مبادلات تجاری ترکیه - پاکستان در چند سال گذشته، همیشه بین 600 تا 800 میلیون دلار بوده و برای نخستین بار در سال 2020 میلادی به رقم 1 میلیارد دلار رسید که با توجه به جمعیت 220 میلیون نفری پاکستان و ظرفیت های بازار عظیم این کشور، رقم قابل توجهی نیست.

ترکیه امیدوار است با اتصال شبکه راه آهن خود به ایران و افغانستان و پاکستان، روابط تجاری خود را با پاکستان تقویت کند اما شواهد نشان می دهد که فعلاً، توسعه روابط دفاعی - امنیتی برای هر دو کشور، از اهمیت بیشتری برخوردار است.